10 jaar geleden begonnen en nu al een soort nieuwe traditie. Kijk maar, dat was toen. En dit is nu. De i-phone camera is ondertussen wel beter geworden.

Mooi theater, GAS van theatergroep Jan Vos. Op z’n Gronings wordt het verhaal van het gas verteld: de hoge verwachtingen, de tegenvallers en de ellendige gevolgen van nu. “Voor het gas uit de gaspit komt is het al 15 keer van eigenaar gewisseld.” Zo’n complex laat zich niet zo makkelijk ontmantelen, ook nu niet.
Hotel Boelens was het middelpunt van alle intriges. Het enige dat veranderde in de periode van 40 jaar was de jukebox, die kwam en ook weer ging.

Zondag was de opening van de tentoonstelling Tierre Firme van Jan Hendrix. Trots om zo’n begaafde broer te hebben die steeds ander, vakkundig grafisch werk maakt. Nu dus te zien in het Bonnefanten Museum in Maastricht. Ga het zien.
Een paar foto’s van zijn werk (dat daar niet te zien is.)

We hebben nu Kring Lopen een aantal keer gespeeld en er knaagt iets, hoe positief iedereen na afloop ook is. Misschien daarom wel. We sluiten te veel aan stereotypen en vooroordelen en corrigeren die te weinig: de zielige boer, de media die er alleen maar op uit zijn om boeren zwart te maken, de overheid die het allemaal veroorzaakt, de consument die profiteert. Maar de boer maakt zichzelf zielig en met die overweldigende steun op het Malieveld heb je niets te klagen als sector, zou je zeggen.
Het klopt allemaal niet en we moeten een nieuw tableau neerzetten en bespreekbaar maken. Een zelfbewuste boer die echt wordt gesteund. Voor de nieuwe voorstellingen als die er komen.

Een vol weekend in het zuiden. Tacita Dean in de Pont in Tilburg, Labiomista van kippenspecialist Koen van Mechelen in Genk, creepy Paloma Weisz in het Bonnefanten, eindelijk de staties van Aad de Haas in Wahlwiller (met een Gregoriaanse hoogmis), Struycken bij Chateau Wylre, Schunck in Heerlen en nog van alles meer.

Maak het me makkelijk deze keer en neem een passage over uit de column van Frits Abrahams. In de NRC vandaag:
"Zo zanikt de Brexit-bagger maar door, als ik even Lucebert mag misbruiken. En dat alles omdat een machtsdronken populist, genaamd Boris Johnson, zo graag zijn lakens uitdeelt in het Verenigd Koninkrijk. Beter dan schrijver John le Carré in zijn nieuwste thriller kan ik het niet beschrijven: ‘Het Britse volk wordt linea recta naar een afgrond gemarcheerd door een stelletje rijke, elitaire zakkenvullers (‘elitist carpetbaggers’) die zich voordoen als mannen van het volk.’
Elk volk heeft zijn eigen politieke oplichters, bij ons praten ze de boeren en de xenofoben naar de (grote) mond, in het VK en de VS willen ze het liefst het hele democratische bestel opblazen.
Het wordt tijd dat Brussel tegen Johnson zegt: „Fuck off, Boris, we zijn het zat, het gezeur, het gemanipuleer, het gedreig, je wilt zo graag een No Deal, dan krijg je een No Deal, niet op 31 oktober, maar vanaf morgen. No ifs, no buts, toch? Zoek het verder maar uit met Trump, als je maar wel die miljarden euro’s overmaakt die jullie ons nog schuldig zijn. Je mag blij zijn dat je in je eigen land aan de macht kunt blijven omdat je belangrijkste tegenspeler óók een oplichter is.’’

Vandaag de recente kunstwerken van Land Art Flevoland gezien. In het Waterloopbos, de doorgezaagde deltabeton van Rietveld ea en het vandaag geopende kunstwerk Riff van Bob Gramsma, al even indrukwekkend. Dinsdag gaan we opnamen maken voor een promofilmpje voor IJsselFilms. Dan zijn al die ingenieurs(kunst)werken een mooi decor.

Het waren heldendaden. Vader laadde
de wagen met zakken kalkamonsalpeter.
De bels sjokte naar Tongerlo en de Berg.
Instructies, correcties, in banen door de wei.
Hij, vlakstrooiend, net genoeg,;
aan het einde was alles op. Hij foefelde niet.

Toen was nog geen sprake van de bedrieglijke PAS.
Dat is van veel later toen stikstof
niet meer te houden was,
het raaigras tot de hemel groeide.

Heb het allemaal meegemaakt,
velen in de fuik zien lopen
van groot, groter, groots.
Waren er geen keuzes?

Nu vindt de boer zich weer de boksbal.
For Farmers ondersteunt de tranen.

Een gebrek aan respect? Och kom.

Een verkenning van Schokland vandaag. Eerst de poëzie-beeldendekunst route. 'Dichter op het land'. Slimme route en informatie: aan het einde heb je zelf een boekje van de gedichten en de kunst gemaakt.
Later op de avond, Blind Vuur, locatie theater van Prins te Paard. Herkenbaar maar altijd wat extra. Deze keer kwam alles via koptelefoons tot je. Het verhaal van de laatste vuurtorenwachter op Schokland. Mannentheater: alle mogelijke voertuigen, ruig, water en landbouwland. Het paste helemaal.

Vandaag appels geperst. 43 5 ltr-pakken sap van appels, van onszelf en een boompje van de buren, een paar peren en druiven van dochter uit Nijmegen. Over de smaak valt geen voorspelling te doen. Er was onrijp, te rijp, precies rijp fruit. En alles wordt meegeperst. D’r kan zelfs een enkele rotte appel tussen zitten. Maar het smaakt vast en zeker.
Zo’n 15 jaar geleden werd de sapmobiel geconstrueerd. Eerst met losse componenten; de allereerste keer met koperen leidingen waardoor de smaak helemaal mislukte. Alle mogelijke verbeteringen werden doorgevoerd. Al een paar jaar is het een compacte mobiele installatie. Pinbetaling is mogelijk.

Afgelopen weekend - vreemd dat je als pensionado nog steeds in weekenden rekent - twee dagen Westhoek. WO1, hop en poëzie en veel zon. Een reis naar aanleiding van de Mensengenezer van Koen Peeters. Paste prima. Wat een streek al niet te dragen, verdragen heeft met zo'n geschiedenis. Watou had dit jaar als thema Soudade, zoiets als weemoed. De plaatjes geven een beeld.
Komend weekend, het IJsselhoevenFestijn. Afwachten: hoeveel mensen komen er, teveel, te weinig. Hoe loopt het programma? Het weer, het theater? Spannend.

Soms kom je op twee verschillende plaatsen werk van dezelfde kunstenaar tegen waar je blijkbaar door geraakt wordt. Deze vakantie was dat werk van Lee Ufan, een Koreaanse filosofische, minimalistische kunstenaar. Fotografeerde een steen-met-geschilderde-schaduw voor een ‘huis van lucht’ tussen de wijngaarden van Chateau de la Coste. Dat was een van de tuinen van verbeelding die een paar jaar geleden op de tv te zien was: landschapsparken overladen met werken van eigentijdse kunstenaars. Later zag ik in Pompidou Metz nog een steen-met-schaduw. Daar was trouwens veel moois te zien van Rebecca Horn en - vreemd genoeg - over opera en beeldende kunstenaars. Zoals een theaterdecor van Kiefer. Jammer dat het ons niet is gelukt om zijn torens in het echt te zien in Barjac.

Europa en toeristen, liefde en verleden, ingrediënten uit Grand Hotel Europa, het eenmalige boek van Ilja Leonard Pfeijffer. Momenten van schaamte. Ja, zo was het. Subtieler dan de akelige discussie die Hertzberger startte over elites en lezen en toeristen. Kon ik maar een gedachte als van Pfeijffer op papier krijgen! Lezen! Oefenen.

De laatste twee weken voordat voor velen de vakantie begint, brengt veel, heel veel nieuw werk. Gesprekken over Rieten daken in Staphorst, over Zwartewatersklooster, over een nieuwe theaterproductie ‘Opgeruimd’, het IJssel-filmproject dat langzamerhand op stoom komt, de verhalenavond bij de Stoomhoutzagerij. En bovendien vragen het IJsselhoevenFestijn, Kring Lopen, Kampereiland (de melkkoe van Kampereiland) en het mobiele Boerderijen Netwerk Event ook de volle aandacht. Kortom, buffelen.

Gisteravond was de try-out van een paar scènes van Kring Lopen. We speelden op het feest van De Oude Ark, de boerderij van JS die (de boerderij) 350 jaar oud was. Een geweldig feest, Ter Mate’s Ark 2.0 was de titel. Ook als eerbetoon aan de 1.0 versie, het eerste stuk dat ik produceerde voor IJsselhoeven. Onder regie van LvN. De poëtische wandeling van de Blankemate naar de Oude Ark. Prachtige beelden en diepe gedachten.
Kring Lopen is wat dichter bij huis en wat prozaïscher. Maar bijzonder om het met een live decor, met prachtig weer te kunnen spelen. Een goede eerste ervaring.

Zoals ieder jaar is eind juni, begin juli de periode waarin je je te goed kunt doen aan locatietheater. Altijd op bijzondere locaties. Gisteravond een avond met IJsselverhalen (podcast Rivierverhalen) en muziek op een terp in de uiterwaarden van Oldeneel in Zwolle. En vanavond op de Oostermaet, de jachthuizen van Capadose, bij Lettele/Okkenbroek. Niet helemaal begrepen teksten en bedoelingen in een wel heel fraai boslandschap.
Fantastisch hoe iedereen telkens zijn/haar best doet om iets moois te presenteren.

Volop bezig met nieuwe projecten. Zoals met ‘Kring Lopen’, de theatervoorstelling over de menselijke kant van duurzaamheid. Samen met de Boerengroep/Inspringtheater in Wageningen.
Schreef daarvoor een essay, ter toelichting. Met deze persoonlijke noot: “Vanuit IJsselhoeven ben ik steeds op zoek naar de omgeving van de boerderij: wat speelt er in de streek en hoe kun je mensen betrekken bij alles wat plaatsheeft? Voor Stichting IJsselhoeven die in 2019 15 jaar bestaat, kan het geen kwaad om te blijven zoeken naar nieuwe vormen van erfgoedbehoud en naar nieuwe mensen, vooral jonger. Erfgoed heeft alleen een kans als het vernieuwt en zich richt op de toekomst. Voor mij is de cirkel weer een stukje ronder: het toepassen, hier en nu, van interactieve theatervormen die ik in de tropen meemaakte, toen er nog sprake was van ontwikkelingssamenwerking. Leren doe je altijd en overal.”

Afgelopen weekend, de traditionele aspergemaaltijd bij de familie in het zuiden. Het was de laatste asperges. Nu al, zo vroeg in het seizoen. Ondanks het belabberde weer, lang koud en nat, toch lage prijzen. Hoe kan dat? Men heeft in tien jaar tijd asperges over de kop geproduceerd. Door te veel aan te leggen en te vroeg te beginnen met de productie (afdekken).
Rondom het dorp is alles steeds groter geworden. Een frambozenplanten-productiebedrijf van 40 ha wordt nu aangelegd, zeg maar geconstrueerd.
Velden van 10 ha met spinazie. Je zou nog bijna blij zijn met de Japanse duizendknoop want die maakt nog een beetje biodivers. In een gebied waar eerder de lichtste zandgrond was en kleine afgewalde percelen.
Die enorme toename kan alleen maar door alle Poolse werknemers die dan weer gehuisvest moeten worden, wat vaak misgaat.
Groot, groter, grootst. Een optelsom van scheef- en verkeerdgroei.

Morgen weer een dag van diepe droefheid. Ga, waarschijnlijk verliezend, stemmen. (Correctie 23 mei. Heb winnend gestemd! Gerechtigheid)
Twee corpsballen gaan vanavond brallen wie het grootste gelijk zal krijgen. Over Nederland in Europa.
Laten we vast beginnen met dat ene federale Europa. Vanuit het klein. Eerst fuseren met België. Krijgen we wat bescheidenheid geleerd. Kan geen kwaad.
Uit de EU kunnen we dan niet meer want daar is geen porte-manteau woord voor. Dat woord alleen al.

Gezien het patroon lijkt ’t me niet erg efficiënt hoe dat ding maait. Maar dat hoeft ook niet. Gratis.
Wat zou er gebeuren als het machientje een maand of zo in eenzelfde spoor blijft? Dan ontstaan pas mooie banen.

Kreeg een congresaankondiging opgestuurd. ‘Memory, Word and Image: W.G. Sebald’s Artistic Legacies’. Vindt plaats in december aan de UvA. Was er blijkbaar aan toe want hoewel het begrijpen van het onderwerp enige studie vergt, ben ik er graag op ingegaan. Heb een voorstel voor een paper ingestuurd. Waarom? Er is geen schrijver die dichter bij mijn begrip van landschap, landschapsbiografie, geschiedenis, waarheid en verbeelding komt dan Sebald. Nog steeds. Hij inspireerde velen, en opvallend veel kunstenaars. Zoals hieronder de hoorspel-theater uitvoering van de Ringen van Saturnus onder regie van Katie Mitchell. Gezien in Keulen in 2012.

Vandaag een studente te woord gestaan die voor de gemeente bezig is om plannen te maken hoe meer toeristen naar hier te krijgen.
Ik heb nooit zoveel op met mensen die de schoonheid voor het gebied voor zichzelf willen houden en toeristen en recreanten liever zien gaan dan komen. Maar ik word nog akeliger van de Veluwe op 1 met kreten als branding, marketing, unique selling points, merken, evenementen, identiteit en meer van dat soort jargon. Toerisme alleen als een economische activiteit.
Is het niet mogelijk om R&T te vertalen als de waardering van de eigen omgeving, faciliteren van kleine initiatieven waarbij ook gasten welkom zijn, identiteit als iets dat verandert en voor iedereen anders is? Kortom R&T als een beweging van onderop in plaats van het verkopen van alle moois dat juist daardoor naar de knoppen gaat. Venetië als triest hoogtepunt; natuurlijk onvergelijkbaar.

De knoppen staan weer te dringen. De compost is omgezet. De bomen hebben weer wat extra voeding om de stam. Minder gesnoeid dan misschien zou moeten. Twee pruimenbomen geplant. Het dahliaveldje gespit. Het gras voor het eerst gemaaid.
De lente/zomer kan beginnen. Voor mijn gevoel twee weken te vroeg.

Een paar dagen weggeweest, dan gebeuren er vreselijke dingen. De uil van Minerva heeft gesproken. Wat een eruditie. Gewoon wat alt-right, Breitbart, Bannon, Clitteur, TPO, Lucassen en al die anderen erop nalezen en nalullen. Het Avondland is niet meer. Vergelijkbare partijen maakten 85 jaar geleden een eind aan het Bauhaus en later aan alle 'Entartete Kunst'.
Waarschijnlijk zijn het deze keer weer omhooggevallen amateurs die even beroemd willen zijn.

Vorige week bij een bijeenkomst geweest over wat er geworden is van de biografie van het landschap. Die beschrijft de ontwikkeling van een landschap door de mens en de natuurlijke processen.
Ze passeerden allemaal: de biografieën en atlassen over de Drentse Aa, over de Nationale parken als de Veluwe, de Hollandse duinen, de Wadden, over de IJsselmeerkust en al die bijzondere plekken.
Ik heb het wel gehad met die dikke fraaie koffietafelboeken. Steeds meer een verhaal over het landschap waarin de mens als auteur - om met Jan Kolen, de bedenker van het concept te spreken - is verdwenen. Kaarten maar geen mensen.
Waarom altijd maar biografieën van waardevolle landschappen zoals ze worden genoemd? Blijkbaar zijn er ook waardeloze landschappen. Waar wel mensen met veel plezier wonen.
En moeten het altijd boeken zijn? Kan het niet via film, theater, verhalen etc.? Dan kom je mens als auteur eerder tegen.

Af en toe kom je van die iconische beelden tegen. Bijvoorbeeld deze foto van het Bauhausgebouw in Dessau. Helder, strak, nieuwe materialen en ontwerpen. 20 jaar geleden kwam ik er toevallig bij uit en vandaag zag ik het weer op de rijke tentoonstelling in Boymans over de relatie Bauhaus - Nederland. Een stroming die zolang zoveel effect heeft gehad en die wel moest sneuvelen toen de fascisten de macht kregen. Zoveel moderniteit was onverdraaglijk.

Een Limburgs etmaal. Gisteravond Rowwen Hèze in Het Burgerweeshuis. De band uit Horst-America, waar Lou de Palingboer woonde die ik nog interviewde voor de schoolkrant. Of lukte dat juist niet en heb ik het verkeerd in mijn hoofd? En waar vroeger veel stokbonen werden verbouwd. Aan de rand van de Peel.
Zo’n plek als het Langhout maar dan anders. Daarover vertelde ik vandaag op een bijeenkomst van de Boerderijenstichting Limburg. Die krijgt na lang weer een nieuw bestuur. Zeker weten. Op die bijeenkomst in Swalmen vertelde ook Andrea Stultiens over ‘anders kijken’. Gewoon goed kijken naar foto’s die er eigenlijk niet voor gemaakt zijn. Laat het onverwachte haar werk doen.

Kan het eigenlijk niet goed hebben dat rijke mensen alles bepalen: aan wie ze hun geld geven, waaraan ze het besteden. Over onze ruggen verdiend. Vandaag weer heel erg mooie dingen gezien in het Lisse Art Museum van grootgrutter van den Broek. “Het LAM komt voort uit de VandenBroek Foundation die kunst toegankelijk wil maken voor een breed publiek” zo zegt de website. Verdiend aan de boodschappen van de mevrouw, op ¾ van de werkelijke grootte afgebeeld. En toegankelijk maken doen ze: heel veel ‘instructies’ over hoe de collectie beleefd moet worden en een bescheiden entreeprijs. Zeker vergeleken met de andere private verzameling in de buurt, Voorlinden van van Caldenborgh. Nu met een tentoonstelling over ‘Less than zero’. Met de blokken steen van Kwade.
Allemaal heel erg mooi maar toch ….

Deze week was er een dag over het Overijssels landschap 2050 op klooster Sion. Scenario’s. Daar is veel over te zeggen en ook niets. Je kunt je de one-liners voorstellen: ‘het landschap van de toekomt is er al’, ‘wij zijn het landschap’, ‘wat we mooi vinden verandert als het landschap verandert’. etc. Mooie combinatie van inhoud en verbeelding. Onvergetelijke performances, zoals die van Paul Segers. Aan het werk gezet in Loods 8 van het fabriekscomplex van de Chinese Genpower gigant. Je hoefde alleen maar te scannen. “Niet aan de rode knop komen!”. Of van Lobke Meekes. Praten met de aarde.

Zag de presentatie van U., de ‘universal photographer’ van Anne Geene en Arjan de Nooy in het Gemeentemuseum in Den Haag. Hoe een collectioneur foto’s ordent door weg te laten, te isoleren, te verbinden, te kopiëren, te associëren. Een hele zaal vol kiekjes. En dan ontstaan vreemde nieuwe beelden. Blijkbaar is de tentoonstelling 'Spitsmuis mummy in een koffer en andere schatten' in Wenen ook zo'n geordend-ongeordend geheel, een Wunderkammer. Maar dan met heel bijzondere objecten. Zou die wel willen zien.
Eigenlijk ben je je hele leven orde aan aan het brengen.

Houellebecq noemt Holland “Geen land, maar hoogstens een bedrijf”. Een heel katern in de NRC over de gewetenloze advocatenfirma’s van de Zuidas, zes giga bedrijven die alleen maar met nog meer rijkdom voor zichzelf en de klanten bezig zijn. Twee VVD burgemeesters zeggen hun lidmaatschap op, want die partij loopt zonder visie achter een paar grote bedrijven aan. Zuckerberg die in 2018 op de beurs 20 miljard verloor. Hij heeft och arme nog maar 56 miljard. Apple waar ik helemaal aan ben overgeleverd.
Het jaar moet nog beginnen. De Gele Hesjes zijn nog niet weg.